VÀI NÉT VỀ DÒNG GỐM SỨ LANG DIÊU CỦA TRUNG QUỐC

Bài viết của Từ Hạnh

Lang diêu – lang dao (朗窑)hay chính xác là lang diêu hồng – lang dao hồng (朗窑红) là một dòng gốm truyền thống nổi tiếng bậc nhất của Trung Quốc. Được phát minh và phát triển bởi các lò gốm sứ hoàng gia nhà Thanh với tên gọi ban đầu là Mỹ nhân túy dứu (美人醉釉), nghĩa là màu da người đẹp đang say. Còn gọi  là Phấn hồng dứu (粉红釉) – màu men đỏ phấn, tôn nhi kiểm dứu (孩兒臉釉) – màu men đôi má trẻ thơ, Giang đậu hồng dứu (豇豆红釉) – màu men đậu đũa đỏ, Đào hoa phiến dứu (桃花片釉) – màu men cánh hoa đào tùy theo sắc thái biến hóa của men khi chế tác.

Từ những manh nha thời Minh, hình thành và phát triển rực rỡ ở thời Thanh, đặc biệt dưới ba triều Khang Hy, Ung Chính, Càn Long do kinh tế - xã hội thịnh trị, ngành chế tác đồ gốm sứ Trung Quốc đạt đến đỉnh cao. Phàm những loại gốm sứ cao cấp và những loại gốm sứ đang nghiên cứu chưa hình thành ở thời Minh hầu hết được chế tác thành công ở thời Thanh. Càn Long ở ngôi sáu mươi năm lại là một hoàng đế đam mê nghệ thuật, dưới sự chỉ đạo của Ông, từ những sản phẩm lang diêu thời Khang Hy có nhiều hỏa biến chưa thật sự làm chủ được công nghệ then chốt tương quan giữa nhiệt độ nung và men đến nắm vững được kỹ thuật này và cho ra các sản phẩm gần như theo ý muốn: màu sắc men đỏ tươi như máu gà gọi là Kê huyết hồng (雞血红), màu sắc đỏ thẩm như máu bò gọi là Ngưu huyết hồng (牛血红). Màu sắc lang diêu thực tế do kim loại đồng phản ứng với không khí ở nhiệt độ cao 1300 độ C mà thành. Do đó, nhiệt độ là một yếu tố rất quan trọng, quyết định sự thành công trong việc chế tác dòng sản phẩm này. Tuy nhiên, khi yêu cầu một nhiệt độ cao như thế ở thời điểm đó là một yêu cầu kỹ thuật khá khó khăn nên không phải dễ có được một sản phẩm lang diêu toàn mỹ. Người nghệ nhân đương thời có câu hát: Nhược yếu cùng, thiêu lang hồng (若要窮，燒郎红) nghĩa là “Đến đỉnh cao, nung lang dao” nhằm nói lên sự tinh tế, thách thức và nghiên túc trong quá trình làm ra những tác phẩm lang diêu. 

Chiếc lọ trong ảnh có độ hỏa biến cao, men chảy và đọng giọt lụy ở phần đáy ngoài lại thêm dáng vững chãi, màu sắc tự nhiên, men dày sâu thẳm nên khả năng rất cao là hiện vật từ thời Thanh - Khang Hy, Trung Quốc.